دیمِر (به انگلیسی: Dimmer)، با استفاده از دیمر امکان تغییر روشنایی بعضی از لامپ ها را داریم.
یکی از پرکاربردترین قطعاتی که در بسیاری از پروژه‌های الکترونیکی از آن استفاده می‌شود دیمر است. دیمر وسیله ایست که از آن جهت کم و زیاد کردن نور چراغ ها استفاده می‌شود. در این مقاله نحوه کارکرد دیمر، انواع دیمر و همچنین مزایای استفاده از این وسیله بیان می‌شود.
نحوه کارکرد دیمر
همان‌طور که گفته شد دیمر وسیله ایست که توسط آن می‌توان شدت نور منابع روشنایی را کنترل کرد. استفاده از دیمرها گستره‌ی بسیار وسیعی را شامل می‌شود، از استفاده در اندازه ی یک کلید روشنایی برای کاربری خانگی تا واحدهای برق قدرت که در ساختمان‌های بزرگ تئاتر یا روشنایی های خارجی ساختمان، همگی درطیف وسیع استفاده از دیمر جای می‌گیرند.
ترایاک جزئی الکترونیکی است که نقش بسیار مهمی در دیمر دارد؛ در حقیقت ترایاک مانع عبور قسمتی از موج متناوب ولتاژ ورودی می‌شود. دیمر به صورت سری با مصرف کننده قرار می‌گیرد و ولتاژ ورودی را کنترل می‌کند. دیمر از نظر ظاهری شبیه یک کلید معمولی است که دارای دو ترمینال خروجی می‌باشد. به این شکل که یک رشته سیم وارد یکی از ترمینال‌های پشت دیمر می‌شود و یک رشته سیم فاز به عنوان خروجی، از ترمینال دیگر پشت دیمر به چراغ یا هر مصرف کننده دیگری می‌رود. سیم نول هم بدون این که وارد کلید دیمر شود، مستقیم به چراغ وصل می‌شود.
نکته حائز اهمیت این است که اگر قصد استفاده از دیمرها را دارید باید بدانید که پروژکتورهای روشنایی و یا چراغ هایی که استفاده می‌کنید قابلیت استفاده از دیمر را داشته باشند یا به اصطلاح Dimmable باشند؛ به طور مثال بیشتر لامپ‌های کم مصرف این ویژگی را ندارند در حالی که لامپ‌های رشته ای این ویژگی را دارند در صورت استفاده از لامپ های LED به این علت که مدار درایو این لامپ ها به صورت ثابت است امکان تغییر میزان ولتاژ یا جریان عبور وجود ندارد لذا توان انتقالی ثابت خواهد بود در نتیجه امکان استفاده از دیمر نیز وجود ندارد.
انواع دیمر
دیمرها در سه نوع مکانیکی، لمسی و هوشمند موجود می‌باشند. دیمر های مکانیکی ساده ترین نوع دیمر هستند و به راحتی و بدون نیاز به اصلاح سیم کشی ساختمان قابل نصب می‌باشند. این نوع از دیمرها به دو شکل کشویی وگردان در بازار یافت می‌شوند، که تصویر آن‌ها را ملاحظه می‌کنید. دیمرهای لمسی نوع مدرن و پیشرفته تر دیمرهای مکانیکی هستند که جذابیت آن‌ها نسبت به نوع قبل زیبایی ظاهری آن‌ها می‌باشد.
در یک سیستم روشنایی و نورپردازی به روز که از دیمرهای هوشمند بهره می‌برد، در زمان تابش نور خورشید به داخل ساختمان، نور چراغ ها به صورت اتوماتیک کاهش می‌یابد و در زمان کم شدن تابش خورشید، نور منابع روشنایی اضافه می‌شود تا در مصرف انرژی الکتریکی حداکثر صرفه جویی صورت گیرد. دیگر تفاوت دیمرهای هوشمند با سایر دیمرها در کاربری آنهاست، این دیمرها علاوه بر تنظیم دستی به صورت ریموت کنترل، اینترنت، اپلیکیشن موبایل نیز قابل کنترل می‌باشند.
هرچند که استفاده از دیمرهای هوشمند کمی هزینه بر است، اما برای استفاده از دیمرهای مکانیکی و غیر هوشمند نیاز به هزینه بسیاری نمی‌باشد و می‌توان با قیمتی مناسب این نوع از دیمرها را تهیه کرد.
این دستگاه با دریافت ولتاژ، ولتاژی از نزدیک صفر تا نزدیک ولتاژ منبع را به عنوان خروجی ارایه می‌کند. دیمر بر حسب نوع کاربرد انواع و طراحی‌های گوناگونی دارد.
دیمرها در انواع AC و DC موجود هستند، در دیمر از یک قطعه الکترونیکی به اسم ترایاک استفاده می‌شود.
از این وسیله جهت کم وزیاد کردن نور لامپ‌های منازل و محل‌هایی که نور مورد استفاده‌ی آن‌ها متغییر است، استفاده می‌شود. دیمر نوعی مقاومت متغییر یا پتانسیومتر است. نصب آن در مدار مسیر سیم فاز (مانند نصب کلید تک پل) می‌باشد. ساختمان دیمر دارای دو کنتاکت، که یکی از آن‌ها محل ورودی فاز ودیگری محل خروجی فازمی باشد. با توجه به این که دیمر ولتاژ را کنترل می‌کند، یکی از روش‌های کنترل دور موتور‌های الکتریکی می‌باشد بنابراین از دیمر می‌توان بعنوان کنترل کننده‌ی دور موتور‌های الکتریکی تکفاز با توان کم مانند موتور پنکه‌های سقفی استفاده کنیم.
ترایاک واقع در دیمر مانع عبور قسمتی از موج متناوب ولتاژ ورودی می‌شود.
معمولاً دیمر به صورت سری با مصرف کننده قرار می‌گیرد تا ولتاژ ورودی را کنترل کند. از کاربرد‌های دیگر دیمر می‌توان به چراغ مطالعه، لامپ اتاق، سالن‌های نمایش و هویه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
میزان جریان مجاز دیمر نیز معین است. عمل کرد دیمر به این صورت است که ولتاژ ورودی به لامپ و در نتیجه نور آن به وسیله یک تنظیم کننده که به صورت دورانی یا کشویی حرکت می‌کند، کنترل می‌شود. دیمر از نظر ظاهری شبیه به یک کلید معمولی است که دارای دو ترمینال خروجی است.
طریقه اتصال دیمر:
ابتدا سیم فاز به ترمینالی که در داخل فیوز دیمر قرار دارد، وارد می‌شود. سپس از ترمینال دیگر دیمر، سیم برگشت فاز به سرپیچ لامپ متصل می‌شود. سیم نول نیز مستقیما به سرپیچ وصل می‌شود.
با استفاده از دیمر، مصرف انرژی الکتریکی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و در مصرف انرژی صرفه جویی می‌شود.
انواع دیمر:
همان که در قبل اشاره کردیم در طراحی تاسیسات الکتریکی هرکجا که نیاز به تغییر سطح روشنایی باشد، از دیمر استفاده می‌شود. دیمرها می‌تواندخاموشی مطلق و روشنایی نور یک لامپ را ممکن می‌سازندبا شرط اینکه لامپ قابلیت استفاده توسط دیمر باشد. کلیه لامپ‌های رشته‌ای و هالوژنی قابل استفاده با دیمر می‌باشند، لامپ‌های خانواده فلورسنت و کم مصرف این قابلیت را ندارند و لامپ‌های LED در هر دو شکل یافت می‌شوند.
ساده‌ترین نوع دیمر، دیمرهای مکانیکی هستند که اصطلاحا با یک “پیچ ولوم” بر روی آن‌ها قابلیت کم و زیاد کردن نور را دارند. برند‌های ایرانی مانند دلند و مهسان، برند‌های خارجی مانند ویکو و لگراند همگی سالهاست که این مدل را عرضه می‌کنند و همچنان محبوبیت گسترده‌ای بین مصرف کنندگان دارد. این نوع دیمر بدون دستکاری در سیم کشی ساختمان قابل اضافه شدن به سیستم قدیمی ساختمان می‌باشد.
دیمرهای لمسی قابلیت‌های دیمر مکانیکی را بصورت مدرن‌تر ارائه می‌دهند و معمولا برای ظاهر زیبا و جذاب‌تر در بسیاری از ساختمان‌های امروزی مشاهده می‌شوند.
دیمرهای هوشمند (smart) که در سیستم‌های هوشمند ساختمان بکار می‌روند، این دیمرها ظاهراً شبیه دیمرهای لمسی باشند، ولی قدرت آن‌ها در کاربرد آنهاست. این دیمرها می‌توانند بصورت دستی یا از طریق اپلیکیشن موبایل، ریموت کنترل، اینترنت و… کنترل شوند. در یک سیستم هوشمند مجهز به حسگر‌های روشنایی، در زمان تابش نور خورشید به داخل ساختمان، به صورت خودکار نور لامپ‌ها کم می‌شود و در زمان کم شدن تابش خورشید، نور لامپ‌ها اضافه می‌شود تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.
آمفی تئاتر‌ها و سینما‌ها دارای سیستم‌های پیشرفته و حرفه‌ای دیمر می‌باشند. این دیمرها بصورت رکمونت داخل رک کنترل قرار می‌گیرند و قابلیت کنترل و تغییر چندین نقطه را دارند این سیستم‌ها بصورت گروهی، شدت روشنایی بخش‌های مختلف یک سالن را کنترل می‌کند.
لامپ‌های دیمری اکو وات قابلیت کار با کلیه حالت‌های فوق را دارا می‌باشند. در مورد کاربرد لامپ‌های LED با دیمر یک نکته‌ی بسیار مهم و جود دارد و آن توجه به مینیمم توان دیمر است. به عنوان مثال اگر مینیمم توان یک دیمر ۴۰ وات باشد، بایستی حداقل ۶ عدد لامپ ۷ ٫ ۵ وات دیمری بر روی خروجی دیمر قرارداد تا دیمر بتواند عملکرد مناسبی داشته باشد.
برای اطلاعت بیشتر در مورد دیمر می توانید به لینک زیر مراجعه کنید.